Klauzula odstępnego to dobrowolny zapis w umowie który daje możliwość rozwiązanie kontraktu przed upływem czasu. Mężczyźni znają go głównie z kontraktów FIFA, gdzie jest stosowany w celu transferu piłkarzy do nowych klubów ale ma wiele innych ważnych zastosowań.
Co to jest klauzula odstępnego
Klauzula odstępnego to kilka paragrafów w umowie o charakterze obligacyjnym czyli takiej która obliguje to określonego zachowania lub wykonania jakiegoś zlecenia. Co odróżnia tę klauzulę od zwykłego wypowiedzenia umowy to rzadki skutek jaki wywołuje a mianowicie pozwala na tzw. działanie prawa wstecz, które zdarza się nieczęsto. Prościej mówiąc osoba która skorzysta z prawa odstępnego sprawia, że zachodzi fikcja jakby umowa nigdy nie była zawarta. Ale nie jest tak łatwo. Aby klauzula odstępnego była legalna i prawnie skuteczna musi zachodzić kilka okoliczności.
Części składowe klauzuli odstępnego
- termin
- kwota odstępnego
- zasady zwrotu świadczeń
Dlaczego klauzula odstępnego to ulubiona klauzula „dużych graczy”
Aby to zrozumieć trzeba wiedzieć, że są dwa rodzaje klauzuli odstępnego
Dwa rodzaje klauzuli odstępnego
1. umowne prawo odstąpienia określone terminem
2. umowne prawo odstąpienia określone kwotą
I to wbrew pozorom właśnie ten drugi typ jest tym często stosowanym przez dużych graczy a więc duże przedsiębiorstwa, milionerów, osoby zajmujące wysokie stanowiska. A dlaczego? Ponieważ takie osoby cenią swój czas i decyzyjność bardziej niż pieniądze. Często jest tak, że chcą podjąć decyzję o rozwiązaniu umowy bo gdzieś indziej znalazła się jakaś lepsza „okazja”. Ta klauzula właśnie to umożliwia. Ale tylko w takich sytuacjach gdy jest w danej umowie przejrzyście opisana.
Jakie są ograniczenia w stosowaniu klauzuli odstępnego?
Co do ograniczeń to jest ich zaledwie kilka bo powszechnie panuje zasada „dobrowolności umawiania się” a więc to co nie jest wyraźnie zakazane może być umową zawierane.
Polskie prawo zakazuje jednak stosowanie tej klauzuli w stosunku do sprzedaży nieruchomości. Nieruchomości w Polsce są szczególnie chronionym dobrem i co do ich sprzedaży panuje wiele ograniczeń. Między innymi nie można sprzedać domu, działki itd. z warunkowym prawem odstąpienia. Aleda się już wpisać klauzulę odstąpienia do umowy przedsprzedaży nieruchomości.
Jakie są ryzyka związane z zastosowaniem klauzuli odstępnego?
Klauzula odstępnego co do zasady działą ex tunct czyli z mocą wsteczną. Oznacza konieczność zwrócenia sobie nawzajem części świadczeń, które został już spełniona. Ale można to obejść jeśli się dobrze zadba o swoje interesy. Ja jako prawnik w pierwszej kolejności zadbałabym o dokładne opisanie w umowie warunków i terminów i zasad na podstawie których wzajemne zwroty mają się dokonać.
A po drugie przeanalizowałabym czy nie warto zmodyfikować tę klauzulę i nadać jest skutek ex nunc czyli z mocą dnia w którym skutecznie nastąpiło oświadczenie woli jednej ze strony o odstąpieniu od umowy. Jest to jeden z wyjątków o których ludzie nie wiedzą, że mogą samodzielnie zmodyfikować odpowiednim zapisem umownym.
Jakie są zalety związane z wpisaniem klauzuli odstępnego do umowy
Zalet jest wiele i ja przed podpisaniem każdej umowy najpierw sprawdzam 1. wiarygodność kontrahenta (w KRS-ie lub Ewidencji Działalności Gospodarczej) a po 2. właśnie przechodzę na koniec umowy do zapisów końcowych przeanalizować jakie prawo jest stosowane i jak wygląda możliwość jej przedwczesnego rozwiązania. Ludzie normalnie o tym nie myślą ale naprawdę zdarza się szereg nieprzewidywalnych sytuacji w których lepiej jest „wypisać” się z danej umowy niż świadczyć coś „nieopłacalnego lub szkodliwego” drugiej osobie przez kolejnych kilka lat.
Czy klauzula odstępnego jest ważnym elementem umowy?
Nie. Klauzula odstępnego jest dodatkowym zapisem, fakultatywnym i nie wpływa na ważność umowy pod względem legalnym. Ale moim zdaniem jako prawnika jest bardzo przydatną klauzulą i konstruując umowy dla swoich dużych klientów zawsze rozważam jej użycia.
Przykłady umów w których warto zadbać o klauzulę odstępnego
Umowa kupna sprzedaży
Umowa zlecenia
Umowa o dzieło
Umowa o świadczenie usług
Umowa o roboty budowlane i wiele innych.
Chcesz zabezpieczać swoje umowy klauzulą odstępnego?
Wzór klauzuli odstępnego w kilku wariantach wraz z mini przewodnikiem możesz zakupić na stronie mojej kancelarii nuutinen-kancelaria.eu – link